Bank Żywności SOS w Warszawie angażuje co roku do swoich akcji tysiące wolontariuszy! Na czym polegają ich zadania i jak wygląda w praktyce koordynacja tak dużych działań? Opowiada Dyrektor Fundacji - Joanna Galek.
Fundacja Bank Żywności SOS w Warszawie
Kogo czy też jakie idee mogą wspierać wolontariusze, którzy chcieliby z Wami współpracować? Jakie są cele Waszej Fundacji?
Joanna Galek: Misją naszej Fundacji jest zapobieganie marnowaniu żywności oraz pomoc osobom ubogim. Naszym hasłem przewodnim jest hasło „Zbieramy żywność. Oddajemy godność”. W praktyce wygląda to tak, że pozyskujemy żywność zagrożoną zmarnowaniem (najczęściej z krótkim terminem przydatności do spożycia) od producentów żywności, rolników, sieci handlowych, hurtowników i następnie przekazujemy ją osobom potrzebującym (osobom starszym, chorym, w kryzysie bezdomności, z niepełnosprawnościami, rodzinom wielodzietnym, rodzicom samotnie wychowującym dzieci i wszystkim tym, których nie stać na jedzenie). Organizujemy również zbiórki żywności w marketach, w firmach, na targowiskach, w szkołach i urzędach, dzięki którym możemy zdobyć żywność z długim terminem przydatności do spożycia, której nie pozyskujemy w naszej codziennej działalności. Dystrybucja żywności odbywa się za pośrednictwem organizacji pozarządowych działających na terenie Warszawy i okolicznych powiatów.
Celem naszej działalności, oprócz pomocy osobom potrzebującym, jest również edukacja społeczeństwa na tematy związane z niemarnowaniem jedzenia, prawidłowym odżywianiem, edukacją finansową.
Spośród wyżej wymienionych działań naszego Banku, szczególnej pomocy wolontariuszy potrzebujemy przy zbiórkach żywności, a szczególnie przy Świątecznej Zbiórce Żywności w marketach, której celem jest zebranie i przekazanie produktów spożywczych osobom potrzebującym przed Świętami Bożego Narodzenia. Tak więc jest to idealna akcja dla osób, dla których ważne jest pomaganie osobom w trudnej sytuacji życiowej, szczególnie w tak wymagającym okresie jakim jest okres świąteczny. Ale mamy również zajęcie dla osób, które chcą walczyć z marnowaniem żywności – okazjonalnie zbieramy warzywa i owoce zagrożone zmarnowaniem na warszawskich targowiskach oraz prowadzimy warsztaty edukacyjne w szkołach i firmach nt. niemarnowania żywności.
Zadania dla wolontariuszy w Fundacji
Do jakich zadań Bank Żywności SOS w Warszawie angażuje wolontariuszy? Jak wielu ochotników współpracuje z Wami podczas akcji?
J.G.: W ofercie skierowanej do wolontariuszy mamy szereg działań, które przede wszystkim związane z naszą flagową akcją, którą organizujemy od 25 lat, czyli Świąteczną Zbiórką Żywności. Do tej akcji zaangażować może się każdy – zarówno osoby dorosłe, młodzież, jak i dzieci. Do akcji mogą się również przyłączyć całe szkoły, firmy, organizacje pozarządowe. A co można robić w czasie Świątecznej Zbiórki Żywności? Zajęć jest wiele i należą do nich:
- Zbieranie żywności w wybranym markecie pod okiem Koordynatora sklepu. Do obowiązków wolontariusza należą: udział w szkoleniu przygotowującym do zbiórki, rozdawanie ulotek informujących o zbiórce, zachęcania klientów sklepu do przekazania żywności na cele akcji, sortowanie żywności i pakowanie jej do kartonów zgodnie z instrukcją sortowania, załadunek zebranej żywności do samochodu kierowcy odbierającego zbiórkę na koniec dnia.
- Koordynowanie zbiórką na terenie wybranego sklepu. Jest to bardzo wymagające i odpowiedzialne zajęcie, dlatego dedykowane jest osobom pełnoletnim oraz tym, które wcześniej brały udział w zbiórce w roli wolontariusza zbierającego żywność. Koordynator zajmuje się organizacją zbiórki na terenie sklepu, rekrutuje wolontariuszy do pomocy i zarządza ich pracą, ustala szczegóły zbiórki z kierownikiem sklepu, jest w stałym kontakcie z kierowcą odpowiedzialnym za odbiór zbiórki oraz z przedstawicielem Banku, przygotowuje rekomendacje dla wolontariuszy, prowadzi niezbędną dokumentację zbiórkową. Koordynator bierze również udział w 2 szkoleniach, które odbywają się przed zbiórką oraz w spotkaniu podsumowującym akcję.
- Odbiór zebranej żywności z marketu. To zadanie skierowane jest np. do kierowców z firm transportowych, osób posiadających prawo jazdy kat. B oraz samochód nadający się do przewożenia większej ilości żywności. Jeśli ktoś nie posiada takiego samochodu, ale potrafi go prowadzić, udostępniamy auto Banku Żywności lub korzystamy z aut partnera, który udostępnia nam takie samochody do użytku na czas zbiórki nieodpłatnie. Do zadań wolontariusza – kierowcy należy odbiór zebranej żywności z danego marketu na koniec dnia zbiórkowego i dostarczenie jej do magazynu Banku Żywności w Regułach.
- Sortowanie zebranej żywności. Jak już cała żywność pojawi się w magazynie Banku, to zaczynamy sortować produkty według kategorii produktowych, tj. oddzielnie pakujemy kasze, makarony, słodycze, przetwory itp. Taki podział znacznie ułatwia nam wydanie zebranych produktów do organizacji pozarządowych, które następnie przygotowują z tego paczki żywności. Ofertę sortowania żywności kierujemy przede wszystkim do firm partnerskich, które angażują w wolontariat swoich pracowników.
W planach mamy organizację podobnej akcji – Wielkanocna Zbiórka Żywności, w ramach której wolontariusze będą mieć te same zadania. Ponadto w okresie sierpień – wrzesień 2021 realizowaliśmy projekt pilotażowy „Nie marnuj jedzenia. Podziel się!" finansowany ze środków otrzymanych od m.st. Warszawy. Polegał on na zbieranie warzyw i owoców zagrożonych zmarnowaniem. Nasi wolontariusze pojawiali się kilka razy w tygodniu na wybranych warszawskich targowiskach i zachęcali sprzedawców do przekazania produktów na cele Banku. Zebrane produkty były następnie zawożone do organizacji pozarządowych przygotowujących posiłki dla osób ubogich. W tym działaniu do zadań wolontariusza należało zbieranie warzyw i owoców, sortowanie i ważenie zebranych produktów, przygotowanie ich do przekazania przedstawicielowi wybranej organizacji lub kierowcy odbierającemu zebrane produkty. Zadaniem wolontariuszy była również edukacja sprzedawców na temat problemu marnowania żywności i korzyści płynących z przekazania produktów na cele Banku. Mamy nadzieję, że w 2022 roku powrócimy na warszawskie targowiska i ponownie rozpoczniemy akcję zbierania żywności.
Bank Żywności SOS w Warszawie jest wspierany każdego roku przez grupę ponad 3000 wolontariuszy. Jedynie w 2020 roku, ze względu na pandemię, przez którą nie mogliśmy przeprowadzić tradycyjnej Świątecznej Zbiórki Żywności, liczba ta była o wiele mniejsza.
Kulisy współpracy z wolontariuszami Banku Żywności
Który etap organizacji wolontariatu jest kluczowy w Waszej organizacji? Na co stawiacie największy nacisk przygotowując się do działań z ochotnikami?
J.G.: Wybranie tylko jednego etapu jest bardzo trudno. W naszej Fundacji przykładamy dużą wagę zarówno do rekrutacji wolontariuszy, szkoleń i przygotowania wolontariuszy do pracy, organizację ich pracy, zadbanie o ich bezpieczeństwo i komfort pracy, jak i zakończenie, podsumowanie współpracy i podziękowanie za ich zaangażowanie. Ale mi szczególnie bliski jest etap szkoleń wolontariuszy. To jak przygotujemy wolontariuszy do pracy ma ogromny wpływ na efekt zbiórki. Bez szkolenia wolontariusze nie znaliby swoich zadań, nie wiedzieliby co robić i jak się zachować, gdy coś pójdzie nie tak. Bez przygotowania nie czuliby się dobrze i pewnie w swojej pracy i mogliby mieć złe wspomnienia i doświadczenia. Szkolenia to też świetny moment na poznanie nowych ludzi, podzielenie się dobrą energią, wymianę doświadczeń i nauczenie się czegoś nowego. Jestem obecna na każdym szkoleniu Koordynatorów sklepu i dla mnie osobiście te spotkania są niesamowitym zastrzykiem energii i motywacji do działania, co jest szczególnie potrzebne przy końcówce roku.
Jakie są największe sukcesy Waszych wolontariuszy?
J.G.: Sukcesem naszych wolontariuszy jest cała Świąteczna Zbiórka Żywności. Bez ich udziału, akcja nie mogłaby się odbyć. Wolontariusze są zaangażowani w zbiórkę praktycznie na każdym etapie jej organizacji. Dowodem na to jest rok 2020, kiedy to nie mogliśmy zorganizować tradycyjnej zbiórki żywności z udziałem wolontariuszy. Odbyła się zbiórka koszykowa, tj. w okolicach kas na terenie sklepu stały kosze z informacją o zbiórce. Na terenie całej Warszawy zebraliśmy niecałe 10 ton. W 2019 roku w tych samych sklepach zebraliśmy ponad 70 ton. I to wszystko dzięki wolontariuszom.
Wolontariusze mają też swoje osobiste sukcesy. W Świątecznej Zbiórce Żywności biorą udział te same osoby od wielu lat. Co roku wracają do nas z nowymi pomysłami na zebranie większej ilości żywności i bardzo często im się to udaje.
A jakie są największe sukcesy organizacji we współpracy z wolontariuszami?
J.G.: Naszym sukcesem jest to, że mamy całkiem dobrze zorganizowany system pracy wolontariuszy w czasie ŚZŻ. Mamy Koordynatorów sklepu odpowiedzialnych za zbiórkę na terenie danego sklepu, wspierają ich kilku- oraz kilkunastoosobowe grupy wolontariuszy, wśród których istnieje podział zadań. Każdy wie co i jak ma robić. Kilka lat temu wydaliśmy poradnik dla koordynatorów, w którym zebraliśmy i uporządkowaliśmy całą wiedzę na temat prowadzenia zbiórki w sklepie. No i niewątpliwym sukcesem jest to, że wolontariusze do nas wracają. Wśród wolontariuszy mamy osoby, które są z nami od 20 lat.
W tym roku wolontariusze nie będą mogli tak licznie uczestniczyć w akcji przedświątecznej, ale wciąż pozostają inne możliwości pomagania Bankom Żywności. Jak inaczej można wspierać Wasze działania?
J.G.: W tym roku Świąteczna Zbiórka Żywności się odbyła i wzięli w niej udział wolontariusze, jednak przez pandemię, zbiórka została przeprowadzona w mniejszej ilości sklepów oraz przy zaangażowaniu mniejszej liczby wolontariuszy. Niestety ze zbiórki wycofywały się całe szkoły, które w ostatniej chwili musiały przejść na zdalne nauczanie i kwarantannę. Zebraliśmy ponad 40 ton żywności. O wiele lepiej niż w ubiegłym roku, ale nadal za mało, aby obdarować zebranymi produktami wszystkich naszych podopiecznych. Dlatego zachęcam wszystkich do wsparcia nas poprzez stronę www.godneswieta.bzsos.pl. Na tej stronie można kupić paczkę dla pojedynczej osoby lub rodziny. A my przekażemy żywność jeszcze przed Świętami!
Rozmowa: Barbara Rogalska
Zdjęcia przekazane przez rozmówczynię